Woordenboeken

Stambomen

Trefwoordenlijst en vertaalwoordenboek - Letter R: (Terry van Erp)

Een genealogisch woordenboek, mogelijk gemaakt door: Genealogie van Erp

Door | Terry van Erp
Start project | Maart 1996
Laatste update | January 2019
Aantal pagina's | 26
Update van de oude website | Genealogie van Erp

Klik op de letter van uw keuze om een andere lijst te bekijken

Letter R trefwoordenlijst

r	afk. recto (folio), op de voorzijde van het blad
r b s	afk.retroacta burgerlijke stand, van de burgerlijk stand, archiefstukken van vroegere datum, o.a. doop- huwelijks- en begraaf- registers
R.D	afk. reverendus dominus
r.f.	afk. relicta filius nagelaten zoon
r.f.	afk. relicta filia nagelaten dochter
R.I.P	afk. Requiescat in pace, hij/zij moge rusten in vrede
R.K	afk. Rooms katholiek
r' appelleren	wederroepen, herroepen
ra	afk. rechterlijke archieven
ra trecken (de)	het land opmeten
raadslot	raadsbesluit
raak	hark
raakende de ontfang en uytgaven	betreffende de ontvangsten en uitgaven
raar	zelden, ijl, dun, aardig, zeldzaam, ongemeen, bijzonder
rabat	halskraag meestal van linnen of kant, ook herrie, en korting, afkorting, afslag van de som
rabatteren	afkorten, afslaan
rabauweboom	oud soort appelboom
rabauwen	landlopers
rabbi	rabbijn
rac	staak, stang
race	afkomst
racke	pijnbank
rackelijc	rechtschapen, fatsoenlijk, braaf
racken	rekken, voorraadkasten
racker	diender, helper van de schout
raconte(e)ren	vertellen
radbraken	op het rad uiteenrukken, botten verbrijzelen
radebraken	zie radbraken
rademaker	wagenwielmaker
raden	op het rad leggen om een bekentenis af te dwingen
radenryer	bediener van het radbraakrad
rader	raadgever, wichelaar, raadsman
radicaal	wortelijk, geworteld, oorspronkelijk, met takken, tot de wortel gaande, geheel en al
radiceren	wortelen
radich	ondernemend
radix	oorsprong, geslacht
radstaak	paal of staak met daarop een wiel of rad waarop het lijk van een misdadiger werd gelegd nadat alle botten waren gebroken, ook een stok welke tussen de spaken van een rad werd gestoken om te voorkomen dat het paard verder ging ook schandpaal en folterpaal
raeck ende daeck (in)	in goede staat
raedes	raden (stads-, gemeente-)
raedtburgemeester	een door de raad van hoofdgilden gekozen burgemeester
raeiing	rooilijn
raemscerre	lakenscheerder
raemte	raam- of deurkozijn
raeplant	rapenveld
raepolie	raapolie, olie uit raapzaad geperst
raeproede	lengtemaat gelijk aan 16 voet
raepster	vrouw die de resten turf opraapte
raepstic	zie raeplant
raet	raadsman
raet (te rade werden van iet)	tot iets besluiten
raetboec	boek waarin opgetekend de rechtshandelingen van de (gemeente) stadsraad
raetcamere	raadkamer van de stedelijke raad
raetgeve	een persoon met gezag
raethere	lid van de stedelijkeraad (gemeenteraad)
raethuusknecht	conciërge, bode
raetman	raadgever, raadsman
raetrecht	recht uitgeoefend door de raad
raetsbode	afgezand namens de raad van een stad
raetslach	raadpleging, beraadslaging door de raad
raetsluyden	raadsmannen, adviseurs
raetstede	raadhuis, gemeentehuis
raeybraken	zie radbraken
raeyen	zie radbraken
raeyerem	royeren
raeying	zie raeiing
rafelschive	schijf of steen van een tafelspel
raffineren	zuiveren
railleren	gekkernij ( merkwaardig gedrag ) , boert (scherts), beetnemen
raillerie	scherts, spotternij
rake	hark, speciaal een hark om de as bijeen te harken
raken	zie rake
rakenen	rekenen
ram	stormram, lange zware stok vaak met een verdikking (ramshoofd)
rammelaar	slecht gebakken tegel, ook nachtwaker
rampeneren	uitschelden, lasteren
rampok	overval
ramponeert	vernield, verwoest
rampspoet	ongeval, treurige toestand
rancoor	vijandige gezindheid, wrok
ranse	muts die met plooien langs het gezicht afhing tot op de schouders
ranskijn	zie ranse
ransoen	losgeld bij zeerovers
rantgaerdinge	omheining
rantsoen	verlossing, verzoening
rantsoeneren	lossen
rantsoenglaasjes	klein drinkglas
rantsoenpenningen	opcenten op heffingen genoten door de kerk
rapiamus	mengelmoes
raport	aanbrenging, overdracht, verslag
raporteren	aanbrengen, overdragen, verslag doen
rappel	herroep
rapporteur	overbrenger, overdrager
rariteit	zeldzaamheid, een ongemene zaak, iets bijzonders
rasement	glad gepleisterd gedeelte in het gewelf
raseren	vernielen, met de grond gelijk maken
rasier	korenmaat
rasinge	wartaal, waanzin
rastcamere	binnenkamer
raste	een afstandsmaat ca 1 mijl?
rasteel	paarden ruif
rastement	arrestatie, beslaglegging
rasteren	zie rastement
rastering	rasterwerk, schutting
rat	wagenwiel
rate	behoorde, portie
ratele	ratel laten horen
ratelwacht	nachtwacht
ratelwaicker	nachtwaker met een ratel
ratificatie	zie ratificeren
ratificeren	bekrachtigen, ambtelijk goedkeuren
ratijn	geweven wollen stof, de uitstekende uiteinden zijn in elkaar gedraaid
ratiocinatie	redenering, bewijsvoering, gevolgtrekking
ratiocinator	boekhouder, rentmeester
rationaal	redelijk, meetbaar
ratione dubii	om reden van de twijfel
ratione officii	uit hoofde van zijn ambt
ratione privatus	beroofd van zinnen
ratione sanguinis	op grond van bloedverwantschap
ratmuus	rat
rattecruut	rattenvergift
ratum (ob)servare	van waarde houden
rauwsterigge	lijk aflegger, -ster, maak de lijken gereed voor de begrafenis
rave	balk, plank
ravelokker	dief, lokt de raven naar de galg
ravenzwart	kleur, zwart
ravodeur	voddenraper
rayck	rijk
razier	inhoudsmaat voor graan = ca 147 ltr.., maar ook 50 ltr. gezien
rbs	afk. retroacta, van de burgerlijke stand
Rdo.	afk. reverendo, aan de eerwaarde
readmitteeren	opnieuw toelaten (meestal als burger in de voorheen verlaten plaats)
reale	betaalmiddel, munt, van goud maar ook in zilver en koper
reale	werkelijk
reale executie	werkelijke tenuitvoerlegging
realis	zie reale
realiter	zie reale
reauditie	wederhoring, herhoring, overhoring
rebaptizatus	herdoopt
rebbe	vierkantige houten balk, ook variant op rabbijn
rebel	wederspannig, afvallig, hardnekkig
rebelleren	wederspannig zijn, tegen spannen, muiten
rebellie	afvalligheid, wederspannigheid, muiterij
rec	afk. receveur, ontvanger
recapitulatie	hoofdindeling, herhaling der hoofdstukken
recederen	aarzelen
recens	onlangs, pas
recepisse	ontvang, ontvangçeel, kwijtbrief, ontvangbewijs, voorlopig bewijs van storting
recept	ontvanging, inneemsel
receptie	ontvangst, aanneming, overneming van rechtsgewoonten
receptor	ontvanger (der belastingen)
reces	uitstel, afscheid
recessebrief	officiële akte van een raadsbesluit.
receveur des impôts	belasting ontvanger
recht van besterfnisse	recht van exue, besterfte, ook het openvallen van iets door sterfgeval.
recht van drop	recht om het regenwater op andermans erf te laten vallen en afvoeren
recht van eerste en laatste sacrement	erkenning als zelfstandige parochie mogen dopen, huwen en begraven
recht van geleyde	het heerlijke recht om een vreemde binnen zijn gebied toe te laten en hem daar bescherming toe te zeggen. ook de vergunning, aan misdadigers verleend, om tijdelijk het rechtsdistrict, waaruit zij uitgebannen waren, te bezoeken, met de verzekering, dat zij in die tijd niet wegens dit misdrijf in hechtenis genomen zullen worden, nog bloot zullen staan aan de wraak van de beledigde of zijn bloedverwanten. ook deze vergunning, door particulieren gegeven aan hun voortvluchtige schuldenaars, met het gevolg, dat zij deze niet mogen (laten) arresteren.
rechtbanc	rechtbank, soms ook aanrecht
rechtbank	aanrecht
rechte mombaer	zie; mombaer
rechtelick bekende scult	een geldschuld voor het gerecht erkend
rechten aen den bloede	recht doen zo dat het bloed vergoten, het lichaam, de hals verbroken wordt; dus iemand ter dood brengen volgens een vonnis
rechten aen siin lijf	zie rechten aen den bloede
rechten aen sinen hals	zie rechten aen den bloede
rechten over enen	iemand volgens een vonnis ter dood doen brengen
rechteren	rechters
rechters knapen	gerechtsdienaar
rechtinge	crimineel vonnis.
rechtinghe	herstel betaling, vergoeding
rechtschuldich	blijkbaar schuldig
rechtshalve	van rechtswege
rechtstoel	plaats waar het gerecht gevestigd is
rechtsvorderinge	vordering in rechte, het procederen
rechtweigeringe	weigering om aan het rechterlijk bevel te gehoorzamen
rechtwiser	officier van justitie, stelt de eis in een rechtsgeding
recipiëren	ontvangen
recipisse	kwitantie, ontvangbewijs
reciprocatie	weerkering
reciprocum	wederzijds
reciproque	wederzijds, onderling wederkerig, heen en weer, over en weer
reciteren	oplezen, opzeggen
recke	banneling, zwerver
reclamatie	tegen roep, weerspraak
reclameren	tegen roepen, weerspreken
recognitie	gerechtelijke erkenning van iets voor datgene erkentenis waarvoor het uitgegeven wordt,
recognosceren	erkennen
recolement	overhoring
recolement van getuygen	als de getuigen nader ondervraagt en beëdigd werden
recolement van reekening	herberekening van de rekening
recoleren	overhoren
recommandabel	aanprijs waardig, aanprijsbaar
recommandatie	aanbeveling, aanprijzing, voorschrijven, gebiedenis
recommanderen	aanbevelen, aanprijzen
recompenseren	vergelden
reconciliatie	verzoening
reconciliëren	zie reconciliatie
reconcilitatio	herhaling van de huwelijksbelofte wanneer het huwelijk niet voor de bevoegde priester gesloten was
reconcilliacie	herstelling van de wijding van ontheiligde kerken en kerkhoven
recontreren	ontmoeten, bejegenen
reconveniëren	wederom eisen, weder aanspreken
reconventie	reconventie, wederopeising, wederaanspraak
recordatie	herdenking
recorderen	herdenken, geheugen, herinneren
recouvreren	veroveren, terugkrijgen
recredentie	toevertrouwing, vertrouwen, vooroordeel, voor afgewezen bezit
recruteeringe	rekruteren van soldaten
recto (folio)	op de voorzijde van het blad
rector	schoolvoogd, bestierder, pastoor, leider, bestuurder
rector magnificus	landsschoolvoogd, hoge schoolvoogd
rectus	rechtvaardig
recueil	verzameling, kort verhaal
recuperatie	verovering, terugkrijgen
recupereren	terugkrijgen, herwinnen
recupereren	terugkrijgen, herwinnen
recusant	onwillig, weigerende
recusatie	weigering
recuseren	weigeren
reddite (Ceasari)	21e zondag na Drievuldigheid
redditus	opbrengst
rede gestelt (te)	aangesproken
rededeel	woord
redelijkerwijs	volgens recht, met recht
redeloos	zonder reden
redemeester	rooimeester, landmeter die de rooilijn bepaald
redemptie	verlossing, vrijkoop
redemptor	handelaar
redemptoristen	leden van de kloosterorde van de Allerheiligste Verlosser
redemtor	handelaar, koopman
redeninge	rekening en verantwoording
rederijk	sierlijk spreken, welsprekend
rederijker	lid van de Rederijkerskamer
rederijkerskamers	genootschap dat zich bezig hield met het schrijven van gedichten en toneelspelen
redes	reeds, al
redevabel	schuldig, verschuldigd
redge	zie raetgeve
redger	juridisch bestuurder in Friesland, meestal de notaris Ook plattelandsrechter in de Groningse Ommelanden
redhibitie	teruggeven, koop vernietiging, terug nemen wat verkocht is
redhibitoir	strekkend tot tenietdoening
redhibitoire actie	vordering tot tenietdoening
redigeren	maken, stellen, schikken, daar toe brengen, in behoorlijke vorm op schrift stellen
redijt	herhaling, herzegging, (nog eens zeggen)
redimere	terugkopen, lossen
redimeren	verlossen, vrijkopen
redingote	geklede jas, dames mantel
redite	herzegging, herhaling
reditibus pauperum vivens	onderhouden door de uitkeringen aan de armen
redituarius	pachter
reditus	wederkomst
redivius	uit de dood herrezen, herleefd
redonderen	overvloeien, hervloeien, terugvloeien
redoublement van ‘t interdict	wanneer een gedaagde in zaken van bezit, voorstelt dat hij zelf in het bezit is, en daar in wil “gestyfd” worden (gestyfd = gehandhaafd ?) (( interdict = (rechtelijk) verbod en ook curatele))
redoubleren	verdubbelen
redoutabel	vreselijk, geducht
redoute	kleine veldschans, ook gemaskerd bal
redres	herstel, herstelling, vergoeding, herziening
redresse(e)ren	herstellen, herschikken, goedmaken
reduceren	terugvoeren, te recht brengen, herbrengen. Ook, van een meerder op een minder getal brengen
reductie	terugbrenging, herleiding, herstelling van een meerder tot een minder getal ook beroep van een uitspraak van goede mannen
reeden	meten
reeder	reder, scheepseigenaar
reël	dadelijk, werkelijk, waarlijk
reep	lengtemaat voor stoffen, 1 reep is vermoedelijk = 10 el ook dik touw, kabel
reepgaren	garen voor het touwslaan
reepmaker	touwslager
reeroof	zie reeuroof
reesloof	grenssloot
reesloot	grenswetering, grenssloot
reet	spleet, kier
reet om rede	koop tegen contante betaling
reetrecker	landmeter, erf -scheider, rooimeester
reetrecker	landmeter, erf -scheider, rooimeester
reeuroof	lijk roof, ook lijk beroving
reeuw	schuim op de lippen van een stervende, doodszweet
reeuwech	weg waarlangs lijken naar het kerkhof werden gebracht, lijk weg
reeuwen	een lijk afleggen, het reinigen en voor de begrafenis in gereedheid brengen
reeuwer	lijkenaflegger, oppasser bij besmettelijke zieken en ontsmetter van hun lijken
reeuwige	zie reeuwer
refectorium	refter, eetzaal in klooster
refectus (sacramentis)	gesterkt (door de sacramenten), d.w.z. bediend
referendarien	overbrengers, vertellers
referent	advocaat die de vonnissen voor een rechter concipieert (ontwerpt)
refereren	verhalen, bijbrengen
reficiëren	hermaken, vermaken, herstellen, verkwikken
reflecteren	verbuigen, ombuigen, ergens na toe buigen
reflectie	verbuiging, weerslag, weerbuiging, afkering, toe neigen
reflexiën	levenstekenen ( bv bij verdrinken)
reflutatie	weerleggen
reformateur	hervormer
reformatie	hervorming, zuivering, klaring ook hervorming tot herstel zoals het vroeger was
reformatie (de)	de kerkhervorming in de 16e eeuw
reformator	hervormer, kerkhervormer
reformeren	hervormen, zuiveren, ook verzoeken van een hogere rechter hersteld te werden, en verbetert te hebben een vonnis, dat van een lager rechter tot nadeel gewezen is, dat men verklaring noemt
reformeren (iet)	herstellen
refractie	wanschauwing ?, verbreking, wanstaltig, afgrijselijk
refrein	rederijkersgedicht, elke strofe telt minstens acht regels, alle strofen eindigen op de zelfde regel die de hoofdgedachte uitdrukt
refrenatie	betoming? (in toom houden?)
refrescheren	verversen, vernieuwen
refreseren	weer opkrullen
refuge	toevlucht, toevluchtsoord, schuil gelegenheid
refugeren	weerleggen
refugium	laatste toevlucht, toevluchtsoord, wijkplaats
refunderen	terugbetalen, herstellen, vergoeden ook vergelden, opbrengen
refusa	teruggegeven, terug betald
refusant	weigeraar
refuseren	weigeren, van de hand wijzen
refusie	weigering
refutatie	refutatie, wederleg, weerlegging
refute(e)ren	weigeren, afstaan, van de hand wijzen
refuteeren	weerleggen
refuus	antwoord weigeren, weigeren van een verzoek
regaal	koninklijk
regard	aanzien, aanschouw
regard van (in)	in aanmerking genomen
regeneratie	wederbaring, wedergeboorte, hernieuwd zedelijk leven
regenhoyke	regenmantel
regenschuur	regenbui
regent	bestierder, voogd, rijksbestuurder, bestuurder van een gesticht / gasthuis
regentenkamer	kamer van regenten in weeshuis / gasthuis
regentes	vrouwelijke regent
regest	beknopte inhoudsopgave van een akte, brief, boek met afschriften van oorkonden
reget	door aanslibbing verkregen land
regieringe	bestuur
regiment	beheersing, bestier. item, een hoop krijgsvolk
regina	koningin
regioen	landschap, gewest
région	streek, gebied, gewest, regio
région judiciaire	rechtsgebied
register	tafel, rol, bladwijzer, blafferd (register), schrifwarande?
registreren	opschrijven
registrum	lijst, register
registrum baptizatorum	doopboek
registrum defunctorum	overlijdensregister
registrum iunctorium	trouwboek
registrum matrimonio coniunctorum	zie registrum iunctorium
registrum matrimonio junctorum	zie registrum iunctorium
registrum mortuorum	overlijdensregister
regius	koninklijk
reglement	schikking, orders, bepalingen en voorschriften
regneren	heersen, bestieren
regnum	rijk van de natuur
regres	verhaal, verhaal op een ander, recht op schade vergoeding
regrettabel	betreurenswaardig
regrette(e)ren	berouw, berouw hebben, betreuren, bejammeren, terugwensen
regt	recht, rechts, niet krom, wettelijke voorschriften
regt been	rechter been
regt of eygendom	eigendomsrechten
regt(bank)	groep rechters
regtelyk	volgens het recht
reguarde van (ten)	met het oog op
regulen	met planken beslaan
reguleren	schikken, regelen, stieren
regulier	geregeld, geschikt, rechtuit
regulieren	te houden, zich schikken naar regelingen
rei	timmergereedschap, ook rij
rei vindicatie	rechtsuitvoering, uitwinning, zaakeigen aantal
reider	zwaardmaker die het heft aanbrengt
reiderland	gebied in Groningen
reihout	takkenbos, dun brandhout
reimeringhe	borgtocht, losgeld
rein	onbevlekt, zuiver
reinboom	grenspaal door een boom
reine cloude	zoete pruim, geel/groen genoemd naar koningin Claude van Frankrijk
reinen	grenzen
reinewater	regenwater
reingenoedt	naast gelegen
reingenoot	naaste buurman, belendende eigenaar
reingenote	zie reingenoot
reise	krijgstocht
reisen	een krijgstocht ondernemen
reiser	pelgrim
reisinger	reiziger te paard, ruiter
reiteratie	herhaling
rejecteren	verwerpen, niet ontvankelijk verklaren
rejectie	verwerping
reke (een huus ende loedsen in goeden reke houden)	een huis en loodsen in goede staat houden
rekel	vlegel, onbeschofte, brutale persoon, ook mannelijke vos / wolf
reken (iet)	in rekening brengen, in de rekening vermelden
rekenboec	koopmansboek, waarin de (winkel) schulden zijn opgetekend
rekenhof	(Belgische) rekenkamer
rekeningoverste	hoogste in rang die gaat over alle zaken betreffende Crijnsrekeningen
rekhout	smalle houten latten
rekwest	verzoekschrift
rel.	afk. relectis, weduwnaar, achtergelaten
relaas	verhaal, vertelling, mondeling verslag
relata	opzichtelijk, sterk in het oog lopend, opvallend, opzichtig
relatant	opsteller van het verslag
relate	opzichtelijk, waarneembaar
relateert	verklaard
relateren	vertellen, verhalen
relatie	betrekking, betrekking tot andere personen, kennis
relatieren	berichten, vermelden
relaxatie	lossing, ontslagen, losmaking, verbreiding, verzachting
relaxeren	lossen, ontslaan
releveren	opheffen, opbeuren, verheffen, ontheffen, herstellen
relicta	weduwe, achtergelaten vrouw
relicta filia	nagelaten dochter
relictis binis filus majoren nibus	met nalaten van twee meerderjarige zonen
relictis duabus filiabus	met nalaten van twee dochters
relictis tribus prolibus	met nalaten van drie kinderen
relictus viduus	weduwnaar
relief	opheve, opheffing, verlichting, herstelling, herstelbrief
relief tegens de indibite interjectie van de appellatie	herstelling tegen de onbehoorlijke inbrenging van het beroep
relieur	boekbinder
relievement	ontheffing, verheffing
religie	godsdienst
religieus	godsdienstig, godsplichtig
relinquens	achterlatend
reliqua	het geen bij de rekening en verantwoording over was, ook overblijfsel, overschot
reliquien	overblijfselen
reliquit..... filios et ..... filias	heeft .... zonen en .... dochters nagelaten
remarqueeren	op te merken
remarqueren	aanmerken, opmerken, waarnemen
rembourseren	weer uitgeven, weer betalen, verschieten, terugbetalen, de dekking zoeken van een wissel
remedie	hulpmiddel, heelmiddel, tegen middel
remediëren	verhelpen , beter maken, herstellen, helen, genezen, weer te recht brengen
remedyëren	herstellen, verbetering brengen
rememoriëren	herdenken, weerverhalen, herinneren
remensis	van Reims
reminiscentie	herdenking
reminiscere (miserationum domine)	5e zondag voor Pasen
remis, remissie	kwijtschelding
remißie	overzetting, overzending, overmaking
remißie	vergiffenis, vergeving
remissis (omnibus) bannis	met nalaten van (alle) roepen
remissis proclamationibus	met nalaten van de roepen
remitteren	overzetten, overmaken, kwijtschelden
remonstrant	opsteller van protest, verweerschrift
remonstrantie	protest, verweerschrift, vertoog
remonstreren	vertonen, tegenwerpen, tegenwerping maken
removeren	weren, afwenden, verwijderen
ren.	afk. renatus, herboren, gedoopt
renatus	herboren, gedoopt
renbode	zie rennen
rencontre	belevenis, verwijzing in een koopmansboek, toevallig samentreffen
rendant	rekeninghouder, rentmeester, rekenplichtig beheerder
renegaat	afvallige
renner	ijlbode
rennespiet	lans voor het steekspel, vaak voorzien van een dwarsplaatje tegen verwonding
renommeren	vermaart maken, vermaren
renonceren	afstand doen van, van een zaak afzien
renonchieren	zie renonceren
renonciatie	ontzegging, opzegging
renonciëren	ontzeggen, opzeggen
renoveren	vernieuwen, verbeteren
renteboec	boek met aantekening van renteverplichtingen
rentebrieff	akte, waaruit recht op rente blijkt
rentenaer	renteheffer
renteniersse	rentenierster, van haar bezit levend
renthe op enen setten	iemand tot de betaling een jaarlijkse uitkering verplichten
rentier	persoon die jaarlijks een rente, opbrengst verschuldigd is
rentmeester	beheerder, rentmeester
rentmeyster	zie rentmeester
rentsvleesch	zie rintvleesch
renuncerende	afstand doen van
renunciæeren	ontzeggen, opzeggen
renunciatie van alle exceptien	zonder uitzondering
renuntiare super	afstand doen van
renuntiëren	ervan af te zien
renversaal	akte waarbij een vroegere akte veranderd wordt. ook ontvangstbewijs
renversaal-brieven	wederbrieven, ontkrachting brieven, tegenbrieven
renversael	tegenverzekering, tegenbelofte
renverseren	verkeren, vernietigen, omverwerpen omkeren
renvoij	verwijzing naar een andere rechtbank
renvooi	verbetering in de marge van een akte, overdracht van stukken aan onderzoeker
renvoy	verzending, wederzending
renvoyeren	verzenden, terugzenden, in handen stellen van, verwijzen, door renvooi wijzigen
reparatie	vermaking, vergoeding, herstellen
reparatie van attentaten	herstellen van alle handelingen tegen iemand die zijn gedaan tegen het verbod van de rechter
repareren	vermaken, vergoeden
repartiëren	verdelen
repartitie	verdeling onder de rechthebbende, verdeling naar een zekere verhouding ook bedeling, aandeel, verdeling
repe	vlaskam, ook riem, zadelriem
repeken	smal stukje grond
repel	vlaskam
repelleren	verdrijven, terugdrijven
repeteren	herhalen
repetitie	herhaling, verhaling?
replicate	antwoordelijk, weervouwiglijk?
replicatie	ontvouwing, hervouwing, herhaling
repliceren	wederzeggen, wederantwoorden, antwoorden, tegen het gezegde inbrengen, van repliek dienen
replijcq	zie repliceren
replique	antwoord, weerwoord, verweer, tegenspraak
reporsitor	penningmeester, schatbewaarder
reportare	van zijn kant overdragen
réportation, à la	toeschreven wordt aan
repositorium	opbergkastje
reprehende(e)ren	berispen, afstraffen
reprehensibel	berispelijk, lakenswaardig
reprehentie	berisping, bestraffing
represatie	wederneming, terugeisen met geweld, bekommering en bezetting om de gemene zaak
representatie	vertoning, plaatsvulling
representeren	representeren, vertonen, plaats vullen, verbeelden
reprife	hervatting
reprimende	bedwang, bestraffing
reprimeren	verdrukken, bedwingen
reprinse	hervatting
reprobatie	verwerping, wraking, verwijten, strenge afkeuring
reproberen	wraken, verwerpen
reproche	berisping, wraking, verwerping, nalatig, verwijt, blaam
reprochen	getuigenwraking
reprocheren	verwerpen, wraken, berispen, wederleggen
repromißie	wederbelofte
repromittere	van zijn kant beloven
repromitteren	wederloven
republijcque	gemeenbest, gemeintenstaat
repudiatie	verlating
repudiatus	gescheiden, verstoten
repudiëren	verstoten, verlaten
repudium	ontbinding (b v van huwelijk, verloving)
repudium volontarium	vrijwillige ontbinding van het huwelijk
repugnantie	tegenheid, tegen -of weerzinwekkend, afkeerwekkend
repugneren	bevechten, tegenstrijden, tegenstaan
repuls	afslag, weigering
repulsie	verdrijving, afwering
reputabel	achtbaar
reputatie	achting, achtbaarheid
reputeren	achten, weder op denken
request	verzoek, verzoekschrift
request civijl	heus verzoek, echt verzoek tot herstellen
Request-meester	ambtenaar die advies uitbrengt over verzoekschriften
requeste	verzoekschrift waarbij iemand zijn verzoek en mening bekend maakt
requiem	herdenken van de doden
requiescat in pace	dat hij ruste in vrede (afk. R.I.P.)
requievit in Domino	hij rustte in de Heer
requioscat in pace	hij/zij ruste in vrede, (RIP)
requirant	eiser, aanlegger, verzoeker
requirerant	verzoeker
requireren	verzoeken, eisen
requisitie	verzoek, vordering
réquisition	vordering b v. door ministerie ge -eist
requisitis denunciationibus	met de vereiste roepen
requisitorien	verzoekschrift, verzoekingen
res	zaken, ding, vermogen, openbare zaak
res familiaris	huishouding, huiselijke zaken
res pectus parentelae	de wettelijke verhouding tot broers en zuster ofwel bloedverwanten
rescinderen	breken, te niet doen, voor nietig verklaren
rescissie	gerechtelijke vernietiging van een testament
resconteren	afrekenen, vereffenen, een argument weerleggen
rescriberen	antwoorden, antwoordschrijven, terug schrijven
rescriptie	schrift, verweerschrift, schriftelijke last tot inning of uitbetaling van een geldsom
rese	reis, krijgstocht
reseant	voldoende
reservataire erfgenamen	erfgenamen die door de wet zijn beschermd tegen onterving
reservatie	voorbehoud
reserve	deel van de erfenis waar men niet vrij over kan beschikken
reserveren	behouden, voorhouden, van te voren bespreken
resico	gevaar
resident	verblijver, plaatshouder, gezaghouder
residentie	verblijf, verhouding, zitting
resideren	verblijven, verhouden, zitten
residerende	zetelden
residet	woont
residet apud	woont bij
residet extra	woont buiten
residuum	overschot
resignare	opzeggen
resignatie	overwijzing?, vertichting (berusting)?, neerleggen van ambt, gerechtelijke ontzegeling
resigneren	afstand doen van, neerleggen, berusten of neerleggen bij zijn lot
resigneren	afstanddoen
resilieren	terug springen, uitscheiden, zich terug trekken
resiliëren	zie resilieren
resilliatie	ontbinding van een contract, terugtrekking
resistentie	weerstand, tegenstand
resisteren	weerstaan, tegenstaan
resolut	onbeteuterd (niet verlegen), rustig, vastberaden, doortastend
resolutie	voorneming, opzet, besluit, ontlossing ?, ontbinding, ontknoping, vervlieting?, versmelting ook besluit
resolutien	besluiten
resoluties	besluiten van een bestuursorgaan
resolveren	besluiten b.v van een collegiaal bestuur als de vroedschap, voornemen
resolvieren	zie resolveren
resonnantie	weerklank
resort	bestek, kaveling, strekking, onderhoring
resorteren	behoren, onderhoren
respect	ontzag, gezag, aanzien, opzicht, waardigheid
respecteren	eerbiedigen, ontzien, ongemoeid laten
respectijf	onderling, zoo in het een als in het ander
respice domini	12e zondag na Drievuldigheid
respice in me	2e zondag na Drievuldigheid
respijt	uitstel
respiratie	ademhaling
respireren	ademhalen
responderen	antwoorden, verantwoorden, aanpassen ook voor iets instaan
responsabel	verantwoordelijk
response	antwoord
responsive	schriftelijk antwoord
restabiliëren	wederrechten, wederom in state stellen
restablissement	wederoprechting, (herstelling )
restauratie	oprechting (herstellen?), wederoprechting, vernieuwing
restaureren	oprechten (herstellen?), wederoprechten
reste	overblijfsel, overschot
resteren	overblijven, overschieten
restiarius	zeeman, belast met het stuwen van de lading
restituëren	herstellen, wedergeven
restitutie	herstelling, teruggeven
restoir	overschot, overblijfsel, vergoeding
restrict	verknocht
restrictie	vervang, inbinden en op het nauwste genomen, voorbehoud, beperking
restrictien	inbinden
resultatie	weerspringing?, opsprong, opstand, terugdringen van de macht
resulteren	weerspringen, opspringen, ontstaan, ontspringen
resumeren	herhalen, hervatten
resumptie	herhaling, hervatting
resurrectie	verrijzenis, wederopstanding
resurrectio	opstanding (in kerkelijke begrip), Pasen
resusciteren	verwekken
retardatie	vertraging
retardement	vertoeving, ophouden, vertraging, uitstel, verhindering
retarderen	vertoeven, ophouden, verachten
retentie	onthouding, terughouding
retentus	teruggetrokken
reticentie	verzwijging
retineren	onthouden, behouden, achterhouden, vasthouden
retireren	aarzelen, vertrekken terugtreden, afdeinzen, herhalen, hervatten
retorqueren	verdraaien, verkeren, te rug drijven
retorsie	omdraaiing, omwending, terugdrijven
retorsievaarder	kaper
retour	weerkeer, keer
retourneren	weerkeren, terug zenden, keren
retracteren	herroepen, herdoen
retrahent	terugtrekken (van een rekest)
retraict	vertrek, wijk
retraicte	secreethuisje, toilethuisje, zich terug trekken
retranchement	verdedigingswal
retrencheren	afsnijden, besnoeien
retroacta	archiefstukken van vroegere datum
retroacta van de burgerlijke stand	doop-, huwelijks- en begraafregisters
retroacten	de eerste acte
retrograde	gedicht waarin de woorden van voren naar achteren en van achteren naar voren kunnen worden gelezen
retrozijn	rederijker
reumatijcq	koud, vochtig, nat
reuselmaent	oktober
reuwen	ruw maken van laken
revalidatus	achteraf gewettigd
reveilleeren	ontwaken
revelatie	openbaring
reveleren	openbaren
revenge	wrake, vergelding, wreken
revengeren	wreken
revenuen	inkomsten
reverendissimus	hoogeerwaarde heer
reverendus dominus	eerwaarde heer
reverentelijcken	eerbiedig
reverentelijcken te erkennen	met eerbied te kennen
reverentelijk	eerbiedig, ook met gepaste eerbied
reverentie	eerbewijs, staat in de eerste zin van een verzoekschrift. (geeft met behoorlijke reverentie te kennen), eerbied, eerbieding
reversaal	schriftelijke tegen belofte, verzekering
reversael	zie reversaal
reviseren	overzien, herzien
reviserur	rechter in beroepszaken
revisie	herziening, herzinning ?
revisor	overziener, corrector, controleur van rekeningen
revocatie	herroeping
revoceren	herroepen, intrekken, terugnemen, terug trekken
revolceren	Zie revoceren
revolte	oploop, afval
revolteren	afvallen, omwenden, omkeren
revolutie	ontwinding ?, omwenteling, omloop, omrolling, omdraaiing
revolveren	omwenden, omlopen
revoveer	herroep
revyerviscooper	rivierviskoper
rex	koning
reyhier	smal schiet- of lichtdoorlaat gat in buitenmuur
RG.	afk. Remonstrantse Gemeente
rhedarius	wagenmaker
rhetorijcque	de kunst om deftig te spreken
rhetorizijn	rijmer, dichter
rheumate	door reumatiek
ribaldus	landloper
ribaudekijn	spietswerper, krijgstoestel
ribaut	zie ribaldus
ribout	deugniet, dief, landloper, ook stenenwerper
richel	dunne plank ca 4x 8 cm
richteren	rechters
richtinge	zie; rechtinge
richtmei	kleine boom in de top als hoogste punt van het gebouw is bereikt
ricsdaalder	rijksdaalder
riddare	ridder
riddermannen	leden van de ridderschap
ridemeyster	ritmeester
ridepert	rijpaard
ridicule	belachelijk, bespottelijk
ridiculeus,	zie ridicule
riedenmakere	weefkammen -maker
riedmarch	rietland
riedmeed	land of weide met veel riet begroeid
riedmeersch	zie riedmarch
riembeslach	versiersels op een riem
rietmaet	zie riedmeed
rigeur	strafheid, strengheid
riggelen	grendellat afsluiting
rigoreux	streng
rijcman	vermogend persoon
rijder	betaalmiddel, waarde 1 rijder =??
rijgenoten	naastgelegen
rijglijf	korset
rijksdaalder (Ned)	muntsoort, waarde gelijk aan 47 stuivers
rijlijf	zie rijglijf
rijnschgulden	munt, goudgulden
rijshuus	opslagplaats voor rijs(brand)hout
rijsmeier	toezichthouder op het rijs-of hakhout
rijsmeyer	opzichter over het rijs- en hakhout
rijst	hoeveelheid leien ca. 56 st.
rijswercker	vlechter die zinkstukken van rijshout vlechten,
rijten	zie reet
rincboom	sluitboom, slagboom
rincketwagter	bewaker van de stadspoort (die de personen deur opent in de poort)
rindsschuster	leerlooier
ringmeester	hoofd van de visafslag
rinsel	deel van een watermolen waar het water naar beneden loopt
rintvleesch	rundvlees
riole	(open)goot, verlaat
ripelijjck	rijp, aanzienlijk
rippe	vrouw
risique	risico, gevaar
ristrictus	stiefvader
rite	naar behoren
rite munitus(a)	Heilig Oliesel ontvangen
rival	medevrijer, medeminnaar
RK	afk. Rooms - Katholiek
roboratie	sterking
roboratie	meimaand
roboreren	sterken, versterken
robust	sterk
rocht	zittingsdag van de schout, om getuigen te horen, bewijzen te verzamelen
rockener	zwartbroodbakker
rocmaker	kleermaker
rode roede	ambtsteken (een rode stok) van een baljuw of rechter die rechtspreekt in halsmisdaden, ook gezien dat deurwaarders dit teken hadden
roede	de staf des schouten, het symbool van het gezag vroeger op de omgang rondgedragen, later in plaats daarvan van het schepenhuis uitgestoken ook landmaat (roede=14 m2), ook oppervlakte maat, groot ca 12,569 ca, in elk deel van het land anders van oppervlak
roede (lengtemaat)	lengtemaat, in elk deel van het land anders van lengte. In Limburg was de strekkende roede verdeeld in 16 voet, 20 van deze kleine roede vormde één grote voet. 20 van deze grote voet vormde weer één bunder de aanduiding 53-10-0 betekende dus 53 bunder, 10 grote roeden en 0 kleine roeden, ofwel 53,5 bunder Rijnlandse roede 3,767 m Blooise roede 3,617 m Drentse roede 4,12 m Duivenlandse roede 3,667 m Schouwse roede 3,727 m
roededrager	mannelijk teellid
roedetale	bepaald aantal roeden land met betrekking tot de omslag
roedevoet	voet als maat
roedrager	knecht van een landmeter die de roe (meetwaarde) meeneemt
roefbart	zolderplanken
roeke	veldwachter
roepambacht	ambtelijk stads omroeper
roer	vuurwapen dat met een lont of later met een vuurslag werd afgeschoten
roeren	aanraken
roerende	betreffende, reeds genoemd
roers	geweren
roerschutters	met een “roer” uitgeruste schutters
roet	benaming voor vet, smeer en talk
roetsijdich	scharlakenrood
roffelschaaf	blokschaaf om de gezaagde planken glad te schaven
roffer	hoerenwaard, bordeelhouder
rogate	5e zondag na Pasen
rogationes	de 3 dagen voor Hemelvaart. ook de gehele Hemelvaartsweek. Eigenlijk de in deze dagen gehouden processies.
roggijn	van rogge
roïeren	uitdoen, uitschrabben, uitschrijven
rokelstock	pook
roketier	steenhouwer
roklijf	keurslijf, korset, rijglijf
rollenaer	voerman
roller	wagenbestuurder, ook zakkenroller
rolpaard	onderstel van een kanon of affuit
rolsmeer	vet, smeervet
rolwagen	ronde hoge vaas van chinees porselein
roman	lang verhalend epos in de volkstaal ( Romaans = in de volkstaal)
romano -katholicisme religionis	van Rooms -Katholieke godsdienst
rondeel	waltoren, 3/4 cilinder buiten de muur, ook rederijkersvers vaak achtregelig met twee rijmklanken
rondel	steenhouwers beitel
rondgast	zie rontganger
rondooghe	rozetvenster, roosvenster
rong	zware ijzeren nagel
ronne	stalknecht
ronselaar	werver van scheepsvolk en/of krijgsvolk
rontganger	nachtwacht, nachtwaker
rontgat	vensteropening
roocgat	schoorsteen, gat in dak boven stookplaats voor afvoer van rook
roocgat	schoorsteengat, gat in dak voor rookafvoer
roocgaten	schoorstenen
roocpenning	belasting op schoorstenen
rood	heraldiekteken, kleur, weergave met verticale strepen arcering
rood trijp matrassen	met rode trijp (stof soort) overtrokken
roode roede	staf die de pestlijder moest dragen als herkenningsteken
rooden loop	buikloop, difterie
roodscharlaken	kleur, scharlakenrood
roofgoet	buit van een rooftocht
roofhuus	roofridderslot
roofkot	rovershol
rooi	rechte lijn
rooien	de rooilijn bepalen
roomelisoen	dysenterie, pest
roopastoor	pastoor van de pestlijders,
roos	heraldiekteken, bloem als wilde roos weergegeven met meestal 5 bloembladen in de bloem
roosdach	zondag voor half vasten
roossteenen	stenen behorende bij een tafelspel
roost	rooster, ovenvuur, hellevuur
root	graanziekte, ook rood
ropaard	zie rolpaard
rosachtig	lichtrood
roscher	wolwever
rosebeker	munt, in goud en ook in zilver
roselmaent	zie reuselmaent
rosenkranzfest	rozenkransfeest, 1e zondag in oktober
rosenmontag	carnavalsmaandag, maandag voor Vastenavond
rosenobel	betaalmiddel, goudstuk van ca 8 gulden, ook bepaalde goudkleur.,
rosenobel	munt in goud uitgevoerd
rosenoblen	gouden munt
rosensontag	Rozenzondag, 3e zondag voor Pasen
roskam	paardenkam
rosmolen	door paard(en) voortbewogen tredmolen
rößler	paardenstalknecht
rostuuscher	paardenkoper
rotarius	wagenmaker
rote	weg
roten	rotten van vlas
rotier	vagebond, zwerver
rotmeester	hoofdman van een rot, meestal 10 man
rotting	wandelstok van rotan
roucamer	opbaarkamer overledene
roudde	volle maan
roufbart	zolderplanken
rouliet	treurlied
route	verstrooiing
rouwe	bittere smart, droefheid, ook sloot, smal watertje
rouwerck	ruwwerk, grof werk
rouwsteller	begrafenisondernemer
roye	rooilijn
royeermeester	ambtenaar voor nazien stadsrekeningen
roymeester	ambtenaar belast met uitzetten rooilijn
rubrijk	aftekening
rubro sigillo	met rood zegel (geen roepen als men betaalde), zonder roepen trouwen als men wel er extra voor betaalde
rude	hart, rouw
ruffian	koppelaar
ruggepiner	sjouwerman
rugleggende stoelen	vermoedelijk leunstoelen?
ruim (in het)	plaats in de kerk waar de stoelen van de vrouwen stonden
ruine	vernieling, neerstorten
ruïne des boedels	vernielen van de inboedel
ruineren	vernielen, nederslaan ?, te gronde werpen
ruineus	bouwvallig
ruit	aanspoelsel uit zee
rumich	voortvluchtig zijn
ruminatie	herkauw, herhaling
ruminge	het bevel tot ontruiming van een perceel door de schout op verzoek van de nieuwe eigenaar aan de oude, voorafgaande aan de "levering" daarvan aan de nieuwe eigenaar, ook het bevel tot afbraak van een gedeelte van een gebouw, dat op andermans grond getimmerd is, door de schout op verzoek van den eigenaar van dien grond
rumoer	gerucht
rumoermeester	bendeleider
run	eikenschors
rupture	breuk
ruraemundensis	van Roermond
Ruremunde	Roermond
rurensis	boer, landbouwer
ruricola	landbouwer
ruricolus	zie ruricola
rus-leeren armstoelen	vermoedelijk. gevlochten leren armstoelen
ruse	moeite
rusticus	landbouwer, landman
rustijk	boers
rustleeren	leren bekleding
rüsttag	goede vrijdag
ruter	vrijbuiter, landloper, straatrover
ruuchte	ruigte, struikgewas
ruutmolen	schorsmolen
ruwaard	waarnemend graaf, bv bij krankzinnigheid
ruyminge	zie; ruminge
ruyn	ontmande hengst, paard
ruyteren	ruiters
rybaude	zie ribout
rydinge	prijsstelling
rysenbrys ondercleeren	gebreide ondergoed.?

Klik op de letter van uw keuze om een andere lijst te bekijken